Maarten
In juni 2021 werd Den Haag opgeschrikt door een explosie in een bestelbus van een dakdekker. De 58-jarige dakdekker overleefde de explosie en ligt in het ziekenhuis bij te komen van zijn verwondingen. De bestelbus explodeerde, toen de dakdekker zijn wagen wilde starten. Een lekkende gasfles is de oorzaak, waardoor de vraag rees of werken met gas in de dakdekkersbranche nog wel zo veilig is. En hoe kan een dergelijk vreselijk ongeluk voorkomen worden?
Inhoud van deze prijsgids
Waarom werken dakdekkers met gas?
Propaan is een van de meest verkochte gassoorten als het gaat om het aanbrengen van dakbedekking. Propaan is prima geschikt om bitumen dakbedekking te verwarmen. Hierdoor wordt bitumen zacht en flexibel en kun je de dakbedekking makkelijk aanbrengen op het dak. Tevens bevriest het gas pas op een temperatuur van -42 graden Celsius, waardoor de dakdekker het hele jaar door kan blijven werken. Butaan werkt in principe hetzelfde als propaan, maar kan in Nederland in de winter niet gebruikt worden. Butaan wordt namelijk vloeibaar bij een temperatuur van -0.5 graden Celsius.
Hoe kan een gasfles lekken?
Een gasfles zal nooit zomaar ontploffen. Er is altijd zuurstof en brandstof nodig. Daarom moeten gasflessen altijd gecontroleerd worden op lekken. Propaan en butaan, gassen die veel gebruikt worden door dakdekkers, zijn zware gassen. Als die lekken zich vermengen, dan is het een zeer explosief mengsel die door het starten van een auto al tot ontploffing kan komen. Een gasfles kan door meerdere oorzaken lekken. Het kan nalatigheid zijn van de dakdekker zelf. Snelheid, onvoorzichtigheid en niet goed dichtdraaien, kunnen al lekken veroorzaken, dus op deze zaken moet goed gelet worden.
Waarom moeten dakdekkers gasflessen vervoeren?
Dakdekkers werken vaak met gas om dakbekleding aan te brengen. Op gasflessen van dakdekkers zitten vaak snelkoppelingen, waardoor ze snel korte en lange branders tijdens hun werkzaamheden kunnen plaatsen. De gastoevoer wordt door een snelkoppeling wel afgesloten, maar kan wel nog lekken. Tevens kan er gas in de slang zitten na afkoppeling van de brander. De kraan is dan weliswaar dicht, maar toch zitten er kleine hoeveelheden gas nog in het systeem verborgen.
Risicovolle gasflessen
Het komt bovendien vaker voor dat dakdekkers met eigen gasflessen werken. Ze vinden het dan lastig om met hele gasflessen te zeulen en nemen de kenmerkende, kleinere oranje gasflessen mee op een klus. Deze flessen worden vaak zelf gevuld. Deze flesjes hebben echter een houdbaarheidsdatum. Als ze ouder zijn dan tien jaar, worden ze normalerwijze niet meer bijgevuld en moeten ze worden vernietigd, omdat ze onbetrouwbaar zijn geworden. Ook komt het vaker voor dat dakdekkers deze flessen willen laten bijvullen en in de winkel komen ze er pas achter dat deze flesjes gewoon nog open stonden. Dit zorgt natuurlijk voor een enorm risico tijdens het transport. De grotere gasflessen kunnen volgens experts bijna niet lekken, omdat deze op een lopende band langs een snuffelaar komen. Dit is een mechanische neus, die opspoort of de fles lekt. Lekt een fles, dan wordt die meteen uit proces gehaald. De oranje flessen hebben deze luxe niet.
Mogen dakdekkers volgens de wet gas wel transporteren?
Nederland is normaal een land van regels, maar op het gebied van gastransport zijn er weinig tot geen regels. Dit gebrek aan regels begint al bij de houdbaarheidsdatum van de slangen van de gasflessen. In realiteit moeten de slangen na drie á vijf jaar vervangen worden, maar in de wet wordt alleen gesteld dat ze deugdelijk moeten zijn en geen droogte noch haarscheuren mogen vertonen.
Hoeveel gas mag een dakdekker maximaal meenemen tijdens een klus?
Volgens de wet mag ongeveer 240 liter gas vervoerd worden. Dit is vrij veel. Een normale grote gasfles heeft een inhoud van tien kilo, dat gelijkstaat aan ongeveer 18 liter. Bij een grote dakdekkersklus heb je gemiddeld zestig tot honderd liter gas nodig, wat inhoudt dat een dakdekker zo’n vier á zes flessen voor een klus bij zich heeft. Gelukkig zien specialisten slechts weinig dakdekkers teveel flessen transporteren, omdat de meeste zich goed bewust zijn van de risico’s.
Veiligheid voor dakdekkers — overzichtstabel en aandachtspunten
Hieronder voor het gemak nog even een overzichtstabel zodat je alles goed scherp hebt. Tip! Sla deze site op/ gebruik een bookmark of print deze pagina uit.
| Aspect | Beschrijving | Risico’s / zwaktes | Mogelijke maatregelen / aanbevelingen |
|---|---|---|---|
| Waarom gas gebruikt wordt | Propaan wordt veel gebruikt om bitumen te verwarmen; butaan werkt in principe hetzelfde, maar bevriest bij ongeveer -0,5 °C, dus minder bruikbaar in de winter. | Gebruik van gas is inherent risicovol (brand, explosie, lekkage). Risico’s nemen toe bij lage temperaturen of bij verkeerde opslag / gebruik. | Alternatieven onderzoeken (elektrische verwarming, warmeluchtbranders), goede isolatie en planning bij kou, opleiding in veilig omgaan met gas. |
| Hoe gasflessen kunnen lekken | Oorzaken: nalatigheid, snelheid, niet goed dichtdraaien, beschadigingen, onvoldoende controle. Vermenging van gas + zuurstof kan tot explosief mengsel leiden. | Lekkage kan ontstaan bij transport, opslag, aansluiting of gebruik van oude onderdelen. Klein lek kan al groot gevaar veroorzaken. | Regelmatige inspectie van koppelingen, slangen en ventielen. Onderhoudsschema’s en gebruik van gaslekdetectoren. |
| Transport en gebruik op de werkplek | Dakdekkers vervoeren gasflessen; er blijft soms gas in de slang na het loskoppelen; snelkoppelingen kunnen lekken. | Onvoldoende beveiliging bij transport; gas in slangen ondanks gesloten kraan → onverwacht lek. | Certificering en richtlijnen voor laden en vervoeren; slangen drukloos maken; afsluitmechanismen controleren; veilige opslag in voertuig. |
| Risicovolle gasflessen / houdbaarheid | Kleine flessen kunnen door zelf vullen verouderen; houdbaarheidsdatum ±10 jaar; grote flessen hebben inspectieprocessen. | Onbetrouwbaarheid bij oude of verkeerd gevulde flessen; verhoogd risico bij misbruik van houdbaarheid. | Alleen gecertificeerde flessen gebruiken; periodieke keuring; afkeur van flessen buiten houdbaarheid; duidelijke logistiek voor veilige inname. |
| Wet- en regelgeving | Beperkte specifieke regels voor gastransport; slangen moeten “deugdelijk” zijn zonder harde vervangingstermijn; max. ca. 240 liter gas toegestaan per voertuig. | Onzekerheid over normen en handhaving; kans op overtredingen. | Helderder maken van regels; duidelijke normen voor slangen; toezicht en handhaving; bewustwording bij werkgevers en zzp’ers. |
| Aantal gasflessen / hoeveelheid gas | Gemiddelde klus vraagt 60-100 liter gas (4-6 grote flessen); limiet 240 liter. | Risico op overbelasting bij transport en grotere impact bij incidenten. | Minimaliseer gasbehoefte; optimaliseer logistiek; gebruik veilige transportmiddelen; overschrijd limieten niet. |
| Voorkomen van ongelukken / scholing | Alleen regels zijn niet genoeg; trainingen en VCA-certificering sterk aanbevolen; veel zzp’ers hebben geen formele opleiding. | Onvoldoende kennis en bewustzijn over risico’s; slordigheid kan ingeburgerd zijn. | Verplicht stellen van veiligheidstrainingen en certificeringen; hertraining; bewustwordingscampagnes; interne audits. |
Hoe zijn verdere ongelukken te voorkomen?
Experts waarschuwen dat een verbetering van de regelgeving met betrekking tot gas niet genoeg is om ongelukken te voorkomen. Dakdekkers moeten ook meer cursussen krijgen over een juist gastransport en de risico’s die het transport met zich meebrengt. Cursussen benadrukken hoe dakdekkers met gas om moeten gaan en hoe ze veilig hun werk kunnen verrichten. Er zijn echter genoeg dakdekkers, die onopgeleid te werk gaan, omdat het vrij eenvoudig is om als zzp’er te werk te gaan. Deze dakdekkers zouden verplicht moeten worden een basiscursus te volgen om veilig te kunnen werken. De zogenaamde VCA-cursus is uitermate geschikt hiervoor.
Extra belangrijke zaken!
| Extra Aspect | Betekenis / waarom belangrijk | Voorstellen / best practices |
|---|---|---|
| Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) | Zelfs met goede apparatuur blijft risico op verbranding, inhalatie, brandwonden, vallend voorwerp, val van hoogte. | Gebruik van hittebestendige kleding, handschoenen, gezichtsbescherming, veiligheidshelmen, valbeveiliging + antislip schoeisel. |
| Valbeveiliging en werken op hoogte | Veel dakdekwerk gebeurt op hoogte/hellende daken → risico valincidenten. | Leuningen, vangnetten, tuigages, veiligheidsharnassen, veilig betreden / aflopen van het dak, training in werken op hoogte. |
| Weer- en omgevingsomstandigheden | Wind, regen, ijs, sneeuw, lage temperaturen maken werken moeilijker en gevaarlijker, zowel voor gasgebruik als voor grip/veiligheid. | Werk alleen uitvoeren onder veilige weersomstandigheden; weercheck vooraf; aangepast roosters; schuilgelegenheid; goede verlichting bij gebruik in schemering. |
| Brandpreventie en blusmiddelen | Gas is brandbaar; een klein incident kan escaleren. | Blustoestellen op locatie; branddeken; hittebestendige (metalen) ondergrond; zorgen dat vluchtwegen vrij zijn; brandveiligheidsplan. |
| Onderhoud & keuring van apparatuur | Slechte conditie van slangen, koppelingen, branders verhoogt kans op defecten/lekkages. | Periodieke inspecties (visueel + functioneel); vervangen volgens fabrikant of norm; bij schade direct uit gebruik nemen. |
| Logistiek & opslag van gasflessen | Verkeer in vrachtwagen, opslag op de werkplek; mogelijke verplaatsing en schade. | Bevestiging van flessen tijdens transport; ventilatie in opslagruimte; opslag op vlakke ondergrond; maatregelen tegen stoten, vallen, hitte. |
| Verantwoordelijkheden & aansprakelijkheid | Wie is verantwoordelijk bij ongeval? Werkgever, zzp’er, fabrikant, leverancier? | Duidelijke afspraken; verzekeringen op orde; registratie van veiligheidstrainingen; toezicht vanuit Arbo (Arbeidsomstandighedenwet). |
| Incidentregistratie & feedback loops | Zorgen dat van elke bijna-ongeluk/manoeuvre geleerd wordt. | Verplicht melden & analyseren van incidenten; delen van lessons learned in branche; aanpassen van werkwijze/procedures. |
| Preventieve risico-inventarisatie & – evaluatie (RI&E) | Voor elke klus beoordelen wat de specifieke risico’s zijn; passend maatregelen treffen. | Elke klus vooraf inspecteren; speciale aandacht voor gasgebruik, toegang, weersinvloeden, transport; maatregelen op maat documenteren. |
